Na całym świecie kwitnie wiele roślin, które mają doskonały wpływ na nasze zdrowie, a ich właściwości znane są ludziom od tysięcy lat. Jednak żadna z nich nie jest tak powszechnie i chętnie stosowana jak czosnek. Nazywany naturalnym antybiotykiem i posiadający bardzo długą listę właściwości leczniczych, jest powszechnie dostępny, dając nam możliwość nadawania potrawom pięknego aromatu i lepszego smaku. Jak jeść czosnek? Jakie ma właściwości? I czym tak naprawdę jest?
Czosnek – towarzysz człowieka od tysięcy lat
Historia czosnku jest bardzo długa – jego uprawa rozpoczęła się przed 5 tysiącami lat w Chinach. Opinie o jego doskonałych właściwościach i niezwykłym smaku rozprzestrzeniły się bardzo szybko, dlatego najpierw trafił do Indii, a potem stał się popularny na Półwyspie Arabskim, w Starożytnym Rzymie, Grecji czy Egipcie. – podaje Wikipedia.org
O jego pozytywnym wpływie na zdrowie człowieka wiedziano od początku, a popularne ludowe powiedzenie „kto ma czosnek, nie boi się trucizny”, nie jest dziełem przypadku. Według Rzymian podnosił sprawność bojową, polecał go słynny Hipokrates, a Słowianie uważali, że stanowi odtrutkę na ukąszenie żmii.
W okresie średniowiecza czosnek trafił do Polski i bardzo szybko zaczął być stosowany w rodzimej medycynie ludowej. Pomagał w walce ze schorzeniami układu oddechowego i pokarmowego, podawano go w chorobach zakaźnych, a nawet przy bólach głowy i zębów. W XX wieku dowiedziono, że czosnek rzeczywiście jest rośliną prozdrowotną i został opisany w I tomie monografii Światowej Organizacji Zdrowia.
Właściwości czosnku
Pozytywne dla naszego zdrowia właściwości czosnku wynikają z tego, że w jednym jego ząbku znajduje się cała masa składników, które powinniśmy spożywać każdego dnia. Mowa tutaj przede wszystkim o:
- witaminach z grupy B (B1, B2), C, PP oraz prowitaminie A;
- solach mineralnych i mikroelementach, takich jak potas, wapń, chrom czy nikiel;
- aminokwasach i cukrach;
- saponinach;
- związkach flawonoidowych;
- olejkach eterycznych. [1]
Takie bogactwo cennych składników sprawia, że jest to produkt bardzo zdrowy – zarówno (i przede wszystkim!) jadany na surowo, jak i poddany obróbce termicznej. Oto najważniejsze właściwości czosnku!
Czosnek na przeziębienie
Czosnek, ze względu na swój bogaty skład, skutecznie radzi sobie z infekcjami wirusowymi i służy ich zapobieganiu. Dzięki temu jest to idealny „lek” na przeziębienie czy grypę – zwalcza gorączkę, udrażnia drogi oddechowe i ułatwia odkrztuszanie. W okresie jesienno-zimowym szczególnie poleca się podawać go w ciepłym mleku. [2]
Co więcej – czosnek, a właściwie zawarte w nim olejki eteryczne, działają antybakteryjnie. Zawierają dużo związków siarki i dlatego też posiada podobną, a nawet większą moc niż chemiczne antybiotyki, nie wywołując przy tym jakichkolwiek skutków ubocznych. Będzie więc sprzymierzeńcem w walce z pałeczkami okrężnicy, paciorkowcami czy gronkowcem złocistym.
Wspomaga trawienie i ma pozytywny wpływ na pracę jelit
Wspomnieliśmy wcześniej, że dawno temu czosnek stanowił sposób na walkę z problemami układu pokarmowego. Okazuje się, że nie bez powodu – znacząco usprawnia pracę jelit i wspomaga trawienie, a dodanie go do tłustych potraw mięsnych zminimalizuje ryzyko wzdęć. Nie bez powodu stanowi istotny składnik diety oczyszczającej.
To nie wszystko – czosnek, dzięki silnemu działaniu antybakteryjnemu, doskonale radzi sobie również z pasożytami jelit, jak owsiki czy tasiemce. Warto więc spożywać go w przypadku tego rodzaju problemów – zyskasz w ten sposób większą szansę na szybsze pozbycie się pasożytów z organizmu.
Chroni przed zawałami i obniża ciśnienie krwi
Właściwości czosnku są dużo bogatsze – polecany jest on między innymi osobom zmagającym się z problemami układu naczyniowo-sercowego. Wynika to z tego, że ma on działanie przeciwzakrzepowe i rozkurczowe naczyń krwionośnych – dzięki temu zmniejsza ciśnienie krwi, a także zmniejsza ryzyko zawałów i udarów. Spożywając go regularnie masz pewność, że przepływ krwi będzie o wiele lepszy, co pozwoli ci uniknąć wielu problemów – w tym zmian miażdżycowych.
Czosnek i jego potencjalne działanie antynowotworowe
Czosnek jest źródłem bardzo silnych przeciwutleniaczy, które przyczyniają się do zwalczania różnego rodzaju bakterii odpowiedzialnych za rozwój nowotworów, a także wspierania układu immunologicznego. [3] Dzięki temu zmniejszasz ryzyko rozwoju nowotworów, przede wszystkim:
- żołądka,
- jelita grubego,
- okrężnicy.
Ma działanie odmładzające
Jak się okazuje, bardzo dużą zaletą czosnku jest to, że zwalcza wolne rodniki i hamuje procesy starzenia, a dzięki dużej liczbie witamin odżywia skórę. Spożywając go regularnie zyskasz szanse na to, że zmarszczki na twojej skórze pojawią się później, a także zmniejszysz ryzyko występowania żylaków czy różnego rodzaju wyprysków.
Inne właściwości czosnku
Dzięki składnikom zawartym w czosnku, w tym niezwykle cennej allicynie, jego właściwości są o wiele szersze. Dlaczego jeszcze warto spożywać czosnek?
- ma działanie przeciwgrzybiczne;
- zwalcza infekcje dróg moczowych;
- redukuje różnego rodzaju zapalenia;
- przyspiesza gojenie się ran;
- jest zalecany w przypadku bólów reumatycznych i stawów;
- skutecznie chroni wątrobę;
- zmniejsza ból podczas miesiączki;
- znacznie obniża poziom cholesterolu we krwi;
- ma działanie antysklerotyczne.
Nie tylko czosnek pospolity!
Choć dla większości z nas czosnek ma jedną postać, ponieważ spożywamy przede wszystkim ten pospolity (albo zwyczajny), jego gatunków jest dużo więcej. Najpopularniejszą alternatywą jest czosnek niedźwiedzi, który również ma zbawienne właściwości dla naszego zdrowia.
Czosnek niedźwiedzi
Nie ma postaci ząbków, tak jak jego popularniejszy krewny, ale liści i to właśnie one najbardziej nadają się do spożycia. Mówi się, że czosnek niedźwiedzi ma wszystkie właściwości swojego pospolitego krewnego, ale przewyższa go w kilku aspektach – przede wszystkim dlatego, że zawiera glikozydy stewiowe, które obniżają poziom cukru we krwi.
Co więcej – pozwala on jeszcze skuteczniej chronić organizm przed przeziębieniami. Dla wielu osób jego największą zaletą będzie to, że ma o wiele delikatniejszy smak oraz aromat, który nie drażni tak, jak w przypadku czosnku pospolitego.
Jakie jeszcze gatunki czosnku wyróżniamy?
- Czosnek dęty, który jest gatunkiem uprawnym – podobnie jak w przypadku niedźwiedziego, również tutaj spożywa się liście. Jego największą zaletą jest to, że zawiera ogromne ilości witaminy C – nawet kilkunastokrotnie więcej niż cebula!
- Czosnek chiński – jest większy od zwyczajnego i całkowicie biały, a do tego mniej aromatyczny oraz łagodniejszy w smaku. Jego zaletą – poza podobnymi właściwościami do czosnku zwyczajnego – jest niższa cena.
- Czosnek skalny – w naszym kraju występuje głównie na południu i poza tym, że może być stosowany jako przyprawa, bardzo często pełni rolę dekoracyjną (dzięki ładnym, fioletowym kwiatom).
- Czosnek ozdobny – gatunek stworzony sztucznie, który występuje w wielu wariantach i – jak sama nazwa wskazuje – pełni przede wszystkim rolę dekoracyjną. Można bez problemów uprawiać go w przydomowym ogrodzie.
Czy czosnek jest bezpieczny?
Czosnek jest rośliną bezpieczną dla człowieka (o ile nie jesteśmy na nią uczuleni), jednak należy pamiętać o tym, żeby spożywać ją w odpowiednich ilościach. Najlepiej nie przekraczać liczby jednego ząbka czosnku dziennie – już w przypadku spożycia dwóch może dojść do podrażnienia żołądka.
Jak jeść czosnek?
Największe właściwości prozdrowotne mają oczywiście jego surowe ząbki, jednak ich intensywny i aromatyczny smak nie dla wszystkich będzie akceptowalny. Dlatego też nic nie stoi na przeszkodzie, aby dodawać je do różnego rodzaju dań – zarówno w całości, jak również starte, wyciśnięte, zmiażdżone czy pokrojone.
Co więcej – istnieje możliwość samodzielnego stworzenia syropu z czosnku czy nalewki, a bardzo dobrym rozwiązaniem jest podawanie go w gorącym mleku (szczególnie w okresie jesienno-zimowym).
A co w sytuacji, gdy nie lubisz tego smaku w żadnej postaci, ale chcesz cieszyć się zbawiennymi właściwościami rośliny na co dzień? Okazuje się, że czosnek na przeziębienie i do codziennego spożywania dostępny jest w wielu formach, np. delikatnego syropu czy tabletek!
Jedz czosnek i poczuj się lepiej!
Dzięki bardzo długiej liście właściwości czosnku (również niedźwiedziego), popularność tej rośliny jest ogromna. A przecież dzięki niej możemy także wzbogacić smak i aromat wielu dań – warto więc stosować ją w kuchni na co dzień, a także spożywać wtedy, gdy chcesz poradzić sobie z grypą albo wieloma innymi dolegliwościami.
Źródła:
11 Proven Health Benefits of Garlic, Joe Leech, MS on June 28, 2018
Lissiman E, Bhasale AL, Cohen M. Garlic for the common cold. Cochrane Database Syst Rev. 2014;2014(11):CD006206. Published 2014 Nov 11. doi:10.1002/14651858.CD006206.pub4
Nouroz, Faisal & Mehboob, Madiha & Noreen, Shumaila & Zaidi, Farrah & Mobin, Tibgha. (2015). A Review on Anticancer Activities of Garlic (Allium sativum L.). Middle East Journal of Scientific Research. 23. 1145-1151. 10.5829/idosi.mejsr.2015.23.06.9381.
