Historia pokazuje, że rośliny, np. młody zielony jęczmień pełnią istotną rolę nie tylko w życiu człowieka, ale również jeśli chodzi o choroby. Przez tysiące lat były używane do leczenia różnorakich dolegliwości, tych codziennych, ale także i wielu poważniejszych. Uznanie znajdują także i dzisiaj gdy często stanowią alternatywę dla drogich kuracji i leków. Nie zawsze taki trend jest dobry. Nie zawsze, bowiem w wielu schorzeniach stosowanie leków po prostu jest konieczne. Jednak dieta może i powinna stanowić uzupełnienie, wsparcie leczenia, w tym również stosowane rośliny czy przyprawy.
O zielonym jęczmieniu mówi się bardzo dużo, wszystko za sprawą Japońskich uczonych, którzy odkryli w roślinie bogactwo związków mineralnych i witamin. Trawa jęczmienna, bo pod taką nazwą również znajdziemy ten specyfik, to młode, zielone listki i łodygi jęczmienia. Uważa się, że są jedynym środkiem na świecie, który może wspierać żywieniowo osoby w każdym wieku.
Jak pozyskuje się zielony jęczmień?
Na produkcję zielonego jęczmienia przeznacza się młode siewki, nie starsze niż 200 dni, o liściach długości 30-35 centymetrów. Ponieważ trawa jęczmienna i zawarte w niej cenne składniki są bardzo podatne na utlenianie i wysoką temperaturę, podstawowym celem jest ochrona tego, co najlepsze.
Na rynku możemy znaleźć kilka wersji zielonego jęczmienia:
- koncentrat soku
- sproszkowane suszone liście
- kapsułki zawierające pierwszy lub drugi wariant
W przypadku koncentratu, pierwszą czynnością po zbiorach jest przygotowanie w obniżonej temperaturze silnie skoncentrowanego soku, który następnie poddawany jest trwającemu 3 sekundy suszeniu rozpyłowemu. W ten sposób, jak podają producenci, mikroskładniki zostają oddzielone od nierozpuszczalnego, niestrawialnego włókna, a konsument otrzymuje produkt całkowicie przyswajalny przez organizm. Informację należy traktować z przymrużeniem oka, gdyż mało która substancja wchłania się w 100%, ale rzeczywiście zielony jęczmień jest również i pod tym względem niezwykły.
Forma sproszkowanych liści nie zostaje pozbawiona błonnika, co stanowi zarówno wadę jak i zaletę produktu: składniki mineralne i witaminy gorzej się przyswajają, ale taki preparat może przeciwdziałać zaparciom.
Zielony jęczmień i jego bogactwo witamin i minerałów
Zazwyczaj młode rośliny charakteryzują się większą zawartością substancji aktywnych i odżywczych nie inaczej jest w przypadku jęczmienia. Spośród cennych składników znajdziemy w nim wapń, żelazo, witaminę C, magnez, potas, miedź, mangan, cynk, kwas foliowy, beta-karoten, witaminę B5.
Dla zobrazowania jak bogatym źródłem witamin i mikroskładników jest trawa jęczmienna, przeprowadzono pewne porównania w stosunku do „tradycyjnych” ich źródeł. I tak zielony jęczmień zawiera do 30 razy więcej witaminy B1 i do 11 razy więcej wapnia niż mleko krowie, 6-7 razy więcej karotenu i 5 razy więcej żelaza niż szpinak, 7 razy więcej witaminy C niż pomarańcza. Oczywiście ilości te dotyczą 100 g proszku, a zwyczajowo przyjmujemy jedynie 10 g.
W porcji 10 g zielonego jęczmienia znajdziemy zatem 0,02 mg witaminy B1; 0,1 mg witaminy B2; 48 ug kwasu foliowego, 0,4 mg niacyny, 0,14 mg witaminy B5, 17 mg magnezu, 276 mg potasu, 41,5 mg wapnia i 2 mg żelaza. Dodatkowo pamiętajmy, że niektóre składniki są gorzej przyswajalne z produktów roślinnych, więc nawet duża ich obecność nie powinna nas wprawiać w zbytnią euforię.
Młody jęczmień jako doskonałe źródło chlorofilu
Zielony jęczmień swoją intensywną barwę zawdzięcza dużej ilości chlorofilu. Związek ten ma budowę bardzo podobną do występującej we krwi hemoglobiny, z czym wiązane są możliwości terapeutyczne m.in. w anemii. Niestety jest to zbytnia nadinterpretacja – chlorofil w swej cząsteczce posiada atom magnezu, natomiast hemoglobina – żelaza. Nie jest więc możliwy jakikolwiek wpływ chlorofilu na stan układu krwionośnego, a tym bardziej na niedokrwistość, bowiem do syntezy hemoglobiny jest potrzebne właśnie żelazo, którego chlorofil zwyczajnie nie ma. Nie prawdą są również wszelkie rewelacje, jakoby chlorofil przyczyniał się do lepszego dotlenienia organizmu.
Doniesienia naukowe mówią jednak również o właściwościach przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych, które rzeczywiście mogą mieć miejsce, oraz o korzystnym wpływie na mikrobiom, zdrowie jamy ustnej, które to działanie zdecydowanie musi jeszcze znaleźć potwierdzenie w nowszych badaniach.
Wszelkie właściwości typu „oczyszczanie”, „detoksykacja”, „odtruwanie” prawdopodobnie również są bliższe mitom, nie wykluczone jednak, że pewne właściwości wiążące niechciane substancje w jelitach chlorofil może wykazywać. Ponownie jednak potrzeba badań, a tych wciąż nie ma zbyt wiele.
Właściwości przeciwutleniające zielonego jęczmienia
O chlorofilu, który działanie antyoksydacyjne wykazuje już co nieco powiedzieliśmy. Sam nasz organizm został obficie zaopatrzony w różnego rodzaju mechanizmy, które radzą sobie z powstającymi wolnymi rodnikami bardzo dobrze. Mowa o enzymach, takich jak dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza, peroksydaza glutationowa, ale także o substancjach nieenzymatycznych, np. glutationie. Najlepszy nawet system potrzebuje wsparcia, zwłaszcza obecnie, przy dużym zanieczyszczeniu środowiska. Ale wolne rodniki powstają także w nadmiarze podczas stresu czy zbyt intensywnego wysiłku fizycznego (zdrowa i regularna aktywność fizyczna mechanizmy obronne wzmacnia!).
Pomocne będą więc dostarczane z zewnątrz substancje egzogenne, do których należą karotenoidy, witamina E i C lub flawonoidy. Większość z nich zielony jęczmień zawiera, ponadto wykazano, że w ekstrakcie obecna jest także wspomniana dysmutaza. Inkubacja w obecności ekstraktu z młodego jęczmienia próbek zawierających pestycydy wykazała obniżenie stężenia powstających z nich szkodliwych substancji.
Młody zielony jęczmień na bolesne stawy i kłopoty z układem pokarmowym
Składniki zawarte w zielonym jęczmieniu wykazują także działanie przeciwzapalne. Z jednej strony jego podaż sama w sobie może ograniczać powstawanie prozapalnych cytokin, z drugie strony młody zielony jęczmień może wpływać na mikrobiom jelitowy i wzrost korzystnych bakterii, działających na podobnej zasadzie – ograniczają stan zapalny układu pokarmowego.
Skupiając się zwłaszcza na tym drugim aspekcie należy powiedzieć, że zdrowy mikrobiom lub mówiąc ściślej i bardziej naukowo, w stanie eubiozy czyli równowagi, może zmniejszać ryzyko wielu chorób z autoagresji, m.in. poprzez hamowanie powstawania związków prozapalnych. Z tego względu zielony jęczmień może zmniejszać i ryzyko i dolegliwości związane już z występującym reumatoidalnym zapaleniem stawów. To samo działanie można by przypisać generalnie obecności produktów roślinnych w diecie, które korzystnie oddziałują na mikrobiom.
Zielonemu jęczmieniowi przypisuje się również działanie łagodzące dolegliwości z przewodu pokarmowego.
Raz, że ponownie wplatają się tutaj mechanizmy przeciwzapalne, dwa, że młody jęczmień ma działać alkalizująco. Pojęcie zakwaszająca lub alkalizująca w kontekście diety jest nieco przesadzone, bo te pojęcia tyczą się głównie krwi, na której pH dieta aż tak mocno nie wpływa. Z drugiej strony większość produktów roślinnych (poza strączkami) ma działanie zasadotwórcze, może zatem zmniejszać dolegliwości związane z nadkwaśnością żołądka czy wrzodami. Zdecydowanie lepiej sprawdzi się ekstrakt z soku, gdyż pozbawiony jest błonnika.
Młody zielony jęczmień a choroby sercowo-naczyniowe i ryzyko cukrzycy
Jeśli chodzi o ryzyko chorób takich jak cukrzyca czy miażdżyca, ponownie dużą rolę odgrywają właściwości antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Badania wykazały także, że długotrwałe stosowanie zielonego jęczmienia korzystnie wpływa na glikemię. Redukcji ulega głównie poziom hemoglobiny glikowanej, która odzwierciedla średnie stężenie glukozy w ciągu ostatnich trzech miesięcy.
Ekstrakt z młodego jęczmienia zmniejsza również peroksydację lipidów – czynnika odpowiedzialnego za zmiany miażdżycowe. Podaż ochotnikom 15 g zielonego jęczmienia przez 4 tygodnie owocowało zmniejszeniem stężenia cholesterolu całkowitego i LDL oraz zwiększeniem stężenia cholesterolu HDL. Zmianie nie uległ natomiast poziom trójglicerydów. Za działanie to odpowiedzialny może być beta-sitosterol, ale także błonnik pokarmowy (w przypadku sproszkowanych liści). Warto jednak dodać, że często nie brano pod uwagę dodatkowego wpływu diety, a jak wiemy bogate w błonnik pełnoziarniste produkty i warzywa oraz kwasy tłuszczowe jednonienasycone i omega-3 wykazują podobne działanie. Zawarty w zielonym jęczmieniu potas i wapń mogą wpływać na prawidłową pracę serca.
Młody zielony jęczmień a odchudzanie
Właściwości odchudzające preparatu są nieco nazbyt przesadzone. Oczywiście wielokrotnie wspominane działanie przeciwutleniające i przeciwzapalne tyczy się także tkanki tłuszczowej. Hamowanie szkodliwego wpływu wydzielanych przez nią substancji zdecydowanie ułatwia utratę masy ciała. Również obecność polifenoli może wspomagać proces odchudzania.
Kolejnym pomocnym składnikiem będzie też błonnik, który wpływa na pracę jelit i może zmniejszać łaknienie. Występujące w młodym jęczmieniu polikozanole wpływają także na zwiększoną aktywność kinazy AMPK, która z kolei zwiększa wychwyt i utlenianie kwasów tłuszczowych przez mięśnie i hamuje lipogenezę. Jednakże najwięcej polikozanoli występuje w młodych siewkach jęczmienia (ok. 10 dni), a z czasem ich zawartość maleje, podczas gdy do pozyskiwania sproszkowanego soku czy liści używa się siewek mających nawet 200 dni. Również i zawartość błonnika nie jest powalająca, bo w suszonych liściach, w 100 g jest go ok. 40 g, a jednorazowo używa się zazwyczaj 2 g proszku – oznacza to mniej niż 1 g błonnika.
Na rynku są także dostępne specjalne suplementy na odchudzanie, które oprócz jęczmienia zawierają także wiele aktywnych składników i ich udział w procesie utraty masy ciała może być wówczas większy. Jednym z najpopularniejszych jest Green Barley Plus. Wiele opinii potwierdza jego skuteczność.
Działanie antynowotworowe
Niektóre badania przytaczają także właściwości antynowotworowe jęczmienia. Ma zanim stać np. chlorofil, wiążący związki prokancerogenne. Ponadto dużą rolę odgrywają również substancje antyoksydacyjne, które zmiatają wolne rodniki, zanim te zdążą zadziałać na DNA. Dysmutaza ponadtlenkowa za szczególny cel obiera sobie właśnie komórki rakowe, w których przeciwdziała powstawaniu wolnych rodników, przywraca prawidłowe funkcje komórek i pomaga regenerować DNA. Innym ważnym składnikiem zielonego jęczmienia jest glikozylisowiteksyna, zapobiegająca namnażaniu się komórek nowotworowych i spowalniająca starzenie się organizmu.
Nie zapominajmy, że zielony jęczmień to także bogactwo witamin i minerałów. Potas może również chronić przed wzrostem i podziałem nieprawidłowych komórek. Kwas foliowy hamuje powstawanie homocysteiny, jego odpowiednia podaż zapobiega powstawaniu mutacji i nowotworów.
W jednej z publikacji wykazano właściwości hamujące rozwój raka piersi, w innych mówi się o działaniu hamującym rozwój guza mózgu i białaczki, choć badania były przeprowadzane głównie in vitro. Wciąż potrzeba potwierdzenia właściwości antynowotworowych młodego jęczmienia.
Jednakże dbanie o urozmaiconą dietę i dostarczanie witamin, minerałów i fitoskładników w odpowiednich ilościach będzie zawsze pomocne nie tylko w chorobach nowotworowych, ale i każdych innych. Dla wielu osób włączenie do diety zielonego proszku może pomagać spełniać dzienne zapotrzebowanie.
Pamiętajmy jednak, że żaden specyfik nie zastąpi nabytych nawyków żywieniowych, a te często pozostawiają wiele do życzenia, a także, że nadmiar może być równie szkodliwy, co niedobór.
Młody zielony jęczmień na dobry humor
Jak na razie ukazało się jedno badanie dotyczące wpływu zielonego jęczmienia na depresję. Do jego wykonania posłużono się zwierzętami i zamkniętym naczyniem. Zwierzę (mysz lub szczur) umieszcza się w takim zbiorniku wypełnionym wodą i bada się czas, w jakim pozostaje bez ruchu. Czas ten odzwierciedlać ma poczucie bezsilności i rezygnację, czyli symptomy często towarzyszące stanom depresyjnym. Podawanie przez trzy dni ekstraktu z zielonego jęczmienia skracało owy czas, podobnie jak leki przeciwdepresyjne. Na ludziach podobnych prób nie wykonywano, pozostaje czekać, lub spróbować samodzielnie.
Jaki preparat z zielonym jęczmieniem wybrać?
Jeśli zależy Ci na dobrej przyswajalności witamin i minerałów oraz wysokiej zawartości polifenoli, warto zdecydować się ekstrakt z soku. Jest on droższy i trudniej dostępny, ale pod względem bogactwa składników i trwałości wypada zdecydowanie lepiej.
Natomiast jeśli Twoim głównym celem jest użycie go jako środka wspomagającego odchudzanie, lepszym wyborem okażą się sproszkowane liście. Mają więcej błonnika, choć nie dostarczymy go zbyt duże wraz z zalecanymi przez producenta ilościami. Zawartość błonnika będzie też wartością weryfikującą rodzaj preparatu, bowiem zdarzają się nadużycia – dużo tego składnika na pewno nie znajdziemy w ekstrakcie z soku.
Wspaniale byłoby, gdyby była możliwość weryfikacji, jak bardzo młodych siewek użyto (im szybciej zebrane, tym więcej cennych składników), taka informacja jednak się nie pojawia.
Na szczególną uwagę zasługują kapsułki Green Barley Plus bazujące na standaryzowanym ekstrakcie z zielonego jęczmienia i owoców garcinia cambogia.
Czy zielony jęczmień to dobry wybór?
Przed kupnem suplementu zastanawiamy się, czy rzeczywiście pomoże, a nie będzie jedynie kolejnym produktem do kolekcji. Poszukując odpowiedzi na szybko możemy nabawić się niezłego mętliku w głowie – przeczytamy o krwiopodobnym działaniu chlorofilu czy detoksykacji całego organizmu, a liczba bzdur wciąż może rosnąć.
Oczywiście młody zielony jęczmień ma działanie prozdrowotne i nie ulega to wątpliwości. Wykazuje je tak samo, jak zielona herbata, pyłek pszczeli, imbir czy ostropest plamisty, ale nikt chyba nie oczekuje, że staną się lekiem na wszystko. Podobnie jest z zielonym jęczmieniem – działa przeciwzapalnie i antyoksydacyjnie, tym samym może zmniejszać ryzyko wielu chorób, dlatego może być świetnym dodatkiem do codziennej diety.
Podsumowując: uwzględnij zielony jęczmień w diecie, jeśli szukasz dodatków do koktajli lub soków (zielony jęczmień to składnik tzw. „zielonego detoksu„), który dodatkowo podziała prozdrowotnie. Świetnie wesprze Cię, gdy jesteś przemęczony lub dużo ćwiczysz, a szukasz alternatyw dla kawy, herbaty, itp. Rewelacyjne doniesienia przyjmuj na chłodno i pamiętaj, że jedna cegiełka domu nie uczyni.
