Enzymy trawienne to związki występujące w układzie pokarmowym. Ich rolą jest rozkładanie żywności i umożliwianie wyodrębnienia z nich wartościowych substancji oraz wydalenia tego, co zbędne. Jak zadbać o ich prawidłowy poziom? Czy warto wspierać się w tym zakresie suplementami?
Rola enzymów trawiennych w organizmie jest niezwykle istotna. To dzięki nim możliwe jest pozyskiwanie materiału budulcowego i energii. Związki te pozwalają korzystać z produktów żywnościowych nie tylko jako źródła doznań kulinarnych, ale przede wszystkim – składników niezbędnych do życia.
Enzymy trawienne – naturalne wsparcie dla organizmu
Funkcją pożywienia jest dostarczanie organizmowi związków pokarmowych, witamin i minerałów. Aby substancje zawarte w jedzeniu stały się dostępne, muszą zostać strawione, a więc wstępnie rozdrobnione i poddane licznym procesom, dzięki którym możliwa będzie ich absorpcja. Poczynając od jamy ustnej, a kończąc na jelicie – każdy z etapów przemiany materii wykorzystuje enzymy trawienne.
Podział enzymów trawiennych
Enzymy trawiennie dzielą się na grupy w zależności od miejsca działania i wydzielania oraz rodzaju składników, na które oddziałują. Związki te są aktywne w różnych odcinkach układu pokarmowego, rozkładając białka, węglowodany, tłuszcze i kwasy nukleinowe.
Enzymy trawienne – podział ze względu na składniki:
- Amylazy – nazywane enzymami amylolitycznymi, powodują rozkładanie węglowodanów poprzez rozrywanie wiązań glikozydowych.
- Peptydazy – enzymy rozkładające białka. Należą do proteaz i mają zdolność do rozrywania wiązań peptydowych skrajnych (egzopeptydazy) lub znajdujących się wewnątrz łańcucha (endopeptydazy).
- Lipazy – enzymy odpowiadające za rozkład tłuszczów na skutek hydrolizowania wiązań estrowych w lipidach.
- Nukleazy – enzymy rozkładające kwasy nukleinowe (rybonukleazy powodują rozpad RNA, zaś na DNA działają dezoksyrybonukleazy). Wynikiem ich działania są cukry proste nazywane peptozami, kwas fosforowy oraz zasady pirymidynowe i purynowe. Tu także wyróżniamy endonukleazy działające od wewnątrz oraz egzonukleazy rozkładające wiązania na krańcach łańcuchów.
Ze względu na miejsce działania wyróżniamy enzymy:
- jamy ustnej – amylaza ślinowa, lizozym;
- żołądka – podpuszczka, pepsyna, lipaza żołądkowa;
- jelita cienkiego – sok trzustkowy: amylaza trzustkowa, chymotrypsyna, trypsyna, karboksypeptydazy, nukleazy, elastaza, lipaza trzustkowa;
sok jelitowy: sacharaza, laktaza, maltaza, aminopeptydazy, karboksypeptydazy, nukleotydazy, nukleozydazy.
W jamie ustnej zatem następuje wstępny rozkład skrobi, glikogenu i węglowodanów. Enzymy żołądkowe oddziałują zaś na białka oraz tłuszcze. Dalszy rozkład węglowodanów, protein i lipidów następuje w dwunastnicy, dzięki aktywności enzymów trzustkowych oraz jelitowych.
Przyczyny niedoborów trawiennych
Niedobór enzymów trawiennych to dość częste zjawisko. U podstaw tego zjawiska leżą zarówno czynniki endogenne, jak i zewnętrzne.
Przyczyny niedoborów enzymów trawiennych:
- niewłaściwa dieta
- podeszły wiek
- choroby układu trawiennego
- zaburzenia odżywiania
- stres
- niektóre leki
Wśród czynników powodujących niedobór enzymów trawiennych najczęściej wymienia się niewłaściwą dietę. Obfitująca w wysokoprzetworzone produkty, tłuszcz oraz cukier sprzyja rozwojowi rozmaitych schorzeń, a także niszczy naturalną równowagę systemu.
Z badań wynika, że ilość enzymów trawiennych ulega zmniejszeniu także z wiekiem. Co więcej, starzejącemu się organizmowi trudniej przystosować się do zmian pokarmowych.
Kolejne przyczyny to: stres, nieregularne posiłki oraz rozmaite zaburzenia odżywiania (anoreksja czy bulimia), które również zaburzają naturalną równowagę, zmniejszając ilość niezbędnych enzymów trawiennych.
Co więcej, na efektywność pracy enzymów ma także wpływ stan jamy ustnej – a w szczególności zębów i dziąseł. Pierwszym etapem rozkładu pokarmu jest bowiem jego rozdrabnianie. To, jak dobrze przebiegnie ta faza zdecyduje o skuteczności całego procesu trawiennego.
Czym skutkuje niedobór enzymów trawiennych?
Niedobór enzymów trawiennych skutkuje rozmaitymi dolegliwościami. Wbrew pozorom nie jest to sprawa błaha. Niedostatki w układzie trawiennym mogą stać się przyczyną wielu poważnych chorób, dlatego pod żadnym pozorem nie wolno lekceważyć symptomów.
Objawy niedoboru enzymów trawiennych:
- ból żołądka
- ból podbrzusza
- niestrawność
- niezaspokojony głód
- skłonność do tycia
- przewlekłe zaparcia
- wzdęcia i gazy
- odbijanie
- uczucie zmęczenia
- zaburzenia nastroju
- niedobory żywieniowe
Jednym z najbardziej znanych przykładów niedoboru enzymu trawiennego jest nietolerancja laktozy uniemożliwiająca korzystanie z produktów mlecznych. Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy organizm nie produkuje enzymu odpowiedzialnego za rozkład cukru mlekowego. Za hydrolizę laktozy odpowiedzialna jest laktaza wytwarzana w rąbku szczoteczkowym nabłonka jelita cienkiego. Osoby cierpiące na nietolerancję tego typu odczuwają szereg dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Jak zwiększyć wytwarzanie enzymów trawiennych przez organizm?
Zwiększenie wytwarzania enzymów trawiennych przez organizm wymaga przede wszystkim stosowania właściwej diety. To ona w dużej mierze decyduje o efektywności twojego układu pokarmowego.
Zadbaj o to, by jadłospis obfitował w dużą ilość warzyw – najlepiej surowych. Zrezygnuj z żywności przetworzonej, alkoholu oraz cukru. Jak wspomnieliśmy, produkty te zaburzają funkcjonowanie mikroflory jelitowej, a także niszczą równowagę całego systemu. Warto też sięgnąć po owoce, które są naturalnym źródłem enzymów. Doskonale sprawdzi się tu ananas (zawiera bromelainę) czy papaja (zawiera papainę).
W usprawnieniu pracy układu pokarmowego pomocna będzie również detoksykacja. Oczyszczenie organizmu pozwoli odciążyć system trawienny i przywrócić homeostazę.
Bardzo istotne są także probiotyki. Znajdziesz je w kiszonkach czy jogurtach (wybieraj te roślinne lub pozbawione laktozy). Możesz także sięgnąć po specjalne preparaty zawierające wyselekcjonowane szczepy drobnoustrojów skutecznie wspierających pracę układu trawiennego. Badania wskazują, że przyjmowanie probiotyków może na przykład łagodzić objawy nietolerancji laktozy.
Wytwarzanie enzymów trawiennych można zwiększyć także przyjmując je w postaci suplementów diety.
Suplementacja enzymów trawiennych
Według specjalistów stosowanie suplementów diety zawierających enzymy trawienne może poprawić przyswajalność składników pokarmowych. Ma to szczególne znaczenie w przypadku osób starszych i cierpiących na rozmaite dolegliwości układu pokarmowego.
Jaki preparat będzie najskuteczniejszy? Jak w przypadku każdego środka mającego wpłynąć na twój organizm, kluczowe znaczenie ma tutaj formuła produktu.
Najważniejsze, by suplement diety zawierał enzymy trawiące:
- węglowodany
- białka
- tłuszcze
Tylko wówczas masz pewność, że produkt skutecznie wesprze procesy zachodzące w układzie pokarmowym.
Suplementy z enzymami trawiennymi należy przyjmować przed posiłkiem i popić dużą ilością wody. Dawka zależy od wskazań producenta – zwykle stosuje się 1 do 2 tabletek. Pamiętaj, by zawsze przestrzegać instrukcji znajdujących się na opakowaniu.
Enzymy trawienne – skutki uboczne
Suplementacja enzymów trawiennych wymaga zachowania ostrożności. Zbyt duża ilość substancji aktywnych tego typu może wywołać szereg skutków niepożądanych.
Do powszechnych objawów nadużywania enzymów trawiennych należą:
- bóle brzucha
- biegunka
- niedożywienie
Enzymy trawienne pełnią niezwykle ważną rolę w organizmie. To dzięki nim możliwe jest przyswajanie wartościowych substancji i odżywianie ciała. Zaburzenia wytwarzania tych cennych związków mają bardzo poważne konsekwencje – od dolegliwości żołądkowych po poważne schorzenia wpływające na cały ustrój.
Najważniejszym aspektem w zachowaniu homeostazy układu pokarmowego i produkcji dostatecznej ilości enzymów trawiennych jest odpowiednia dieta. W sytuacji, gdy mimo wdrożenia zdrowego jadłospisu, nadal masz problemy trawienne, warto skorzystać z suplementów zawierających enzymy trawienne.
